THIEÁU HIEÅU BIEÁT
“Noãi sôï haõi luoân baét nguoàn töø söï doát naùt.”
– Ralph Waldo Emerson
Ngaøy xöa, coù moät teân troäm ñaùnh caép ñöôïc moät chieác aùo choaøng raát loäng laãy. Chieác aùo ñöôïc deät baèng loaïi vaûi sôïi toát nhaát, coù ñính nhöõng chieác nuùt baèng vaøng. Teân troäm ñem chieác aùo baùn cho moät ngöôøi laùi buoân ôû chôï vaø hôùn hôû trôû veà nhaø aên möøng cuøng caùc baïn cuûa haén. Moät ngöôøi baïn hoûi haén ñaõ baùn chieác aùo bao nhieâu tieàn. Teân troäm traû lôøi:
– Moät traêm ñoàng baïc.– Caùi gì? Maøy baùn caùi aùo giaù trò ñoù chæ vôùi giaù moät traêm ñoàng baïc thoâi aø? – Teân baïn hoûi laïi.
– Vaäy maøy nghó noù ñaùng giaù hôn con soá moät traêm sao?
Ñaây laø ñieàu raát phoå bieán trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Ña soá chuùng ta khoâng bieát phaûi yeâu caàu ñieàu gì vaø yeâu caàu nhö theá naøo laø phuø hôïp. Chuùng ta cuõng khoâng bieát ñieàu gì thuoäc veà mình vì chöa bao giôø coù dòp tieáp caän vôùi chuùng. Cuõng coù khi do khoâng nhaän thöùc ñuùng ñaén veà baûn thaân neân chuùng ta ñaùnh giaù sai nhöõng ñieàu mình xöùng ñaùng coù ñöôïc. Vaø moät soá ngöôøi ñaõ trôû neân chai saïn chæ vì khoâng nhaän thöùc ñöôïc ñieàu mình khaokhaùt.
Nhieàu ngöôøi khoâng bieát phaûi yeâu caàu nhö theá naøo ñeå coù ñöôïc ñieàu mong muoán. Chuùng ta khoâng ñöôïc daïy veà kyõ naêng ñöa ra ñeà nghò moät caùch thuyeát phuïc, bôûi leõ khoâng coù moät hình maãu naøo ñöôïc coi laø lyù töôûng trong lónh vöïc naøy caû. Beân caïnh ñoù, nhöõng baøi hoïc naøy cuõng hieám khi ñöôïc daïy trong gia ñình, tröôøng hoïc hay trong coâng sôû.
Chuùng ta cuõng khoâng bieát neân ñaët ra yeâu caàu cuûa mình khi naøo hoaëc vôùi ai laø thích hôïp nhaát. Chuùng ta khoâng coù khaû naêng nhaän bieát nhöõng daáu hieäu cho thaáy moät ngöôøi naøo ñoù coù khaû naêng giuùp ta ñaït ñöôïc ñieàu mong muoán. Ñoâi khi, chính nhöõng tín hieäu khoâng lôøi aáy seõ giuùp ta nhaän bieát ñöôïc ai laø baïn, ai laø thuø. Ñieàu gì laø hieän höõu vaø khaû thi?
Haàu heát chuùng ta ñeàu khoâng ngôø raèng mình coù theå mua ñöôïc moät ngoâi nhaø vôùi möùc giaù thaáp cho ñeán khi coù dòp ñoïc nhöõng thoâng tin veà noù. Chuùng ta cuõng khoâng bieát mình hoaøn toaøn coù theå yeâu caàu möùc laõi suaát thaáp hôn ñoái vôùi theû tín duïng cho ñeán khi ñoïc ñöôïc cuoán saùch cuûa Charles Givens(1). Chuùng ta cuõng khoâng nghi raèng mình coù theå baûo trì mieãn phí xe hôi hoaëc ñaët ñöôïc moät phoøng khaùch saïn vôùi giaù reû hôn cho ñeán khi coù ai noùi cho ta bieát ñieàu ñoù.
Taát nhieân, neáu khoâng ñöôïc daïy doã veà nhöõng ñieàu naøy, cuõng nhö chöa bao giôø ñöôïc tieáp xuùc vôùi caùc caù nhaân ñieån hình vaø töøng traûi, thì laøm sao chuùng ta bieát ñöôïc cuoäc soáng naøy ña daïng ñeán döôøng naøo?
(1) Charles Givens: Taùc giaû cuûa cuoán saùch noåi tieáng Wealth Without Risk (Giaøu coù khoâng sôï ruûi ro).
Moät khi ñaõ quen duøng baùnh mì trong böõa aên cuûa mình thì baïn hoaøn toaøn khoâng nhaän ra raèng, ñóa mì oáng seõ laø moät söï thay ñoåi raát thuù vò. Giaû söû baïn chöa bieát gì veà moùn aên naøy hay coøn hoaøi nghi veà muøi vò cuûa noù, thì haún baïn seõ khoâng theå ñöa ra lôøi ñeà nghò thay theá ñöôïc. Nhöng chæ caàn moät ai ñoù noùi cho baïn bieát veà moùn mì oáng, hoaëc baïn coù dòp ñoïc saùch hay nghe keå veà noù, thì chaéc chaén noù seõ khoâng coøn laø ñieàu chæ naèm trong töôûng töôïng cuûa baïn nöõa. Khi ñoù, baïn baét ñaàu baät leân suy nghó: “Chaø, ñóa mì oáng seõ ngon laém ñaây!”.
– Tieán só Barbara De Angelis
Taùc giaû cuoán Real Moments
Khoâng bieát mình thaät söï caàn gì vaø muoán gì Coù theå do chöa quan taâm ñeán baûn thaân ñuùng möùc hoaëc ngaïi baøy toû suy nghó cuûa mình maø nhieàu ngöôøi trong chuùng ta ñaõ daàn maát ñi nhaän thöùc veà nhöõng nhu caàu vaø mong muoán thaät cuûa baûn thaân. Chuùng ta lo sôï bò ngöôøi khaùc chæ trích, pheâ bình hoaëc cheá nhaïo tröôùc nhöõng yeâu caàu coù veû taùo baïo cuûa mình. Chính vì vaäy, nhieàu ngöôøi coù suy nghó: “Toát hôn heát laø giöõ kín nhöõng gì thuoäc veà mình, khoâng neân ñeå ngöôøi khaùc bieát quaù nhieàu”. Ñoâi khi, vieäc baøy toû nhu caàu cuûa chuùng ta coù theå khieán cha meï caûm thaáy phieàn loøng; coù theå moät soá nhu caàu seõ ñi ngöôïc laïi nhöõng chuaån möïc ñaïo ñöùc vaø tinh thaàn maø cha meï ta ñaõ ñaët ra. Vaø keát quaû laø nhöõng oâng boá baø meï chaúng bao giôø haøi loøng khi con mình ñöa ra nhöõng yeâu caàu nhö theá. Maët khaùc, neáu khi coøn beù, nhöõng öôùc muoán cuûa hoï khoâng ñöôïc ñaùp öùng thì baây giôø, hoï seõ cho raèng baïn laø ñöùa treû ñua ñoøi vaø hö hoûng. Trong moät soá tröôøng hôïp, cha meï baïn laïi lo ngaïi bò haøng xoùm hoaëc hoï haøng cheâ traùch vì nhöõng ngöôøi ñoù cho raèng, vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa con caùi laø quaù nuoâng chieàu chuùng. Baát keå vì lyù do gì chaêng nöõa thì haäu quaû cuoái cuøng laø chuùng ta seõ caûm thaáy khoâng coøn höùng thuù vôùi nhöõng mong öôùc cuûa mình nöõa. Khi ñoù, ta deã rôi vaøo traïng thaùi “tónh” vaø trôû neân laõnh ñaïm vôùi moïi thöù. Vaø seõ coù moät luùc naøo ñoù, khi ñöôïc hoûi “Toái nay baïn ñònh laøm gì?” thì caâu traû lôøi seõ laø “Toâi khoâng bieát” hoaëc “Toâi khoâng coù yù kieán”… Vaø chaéc chaén seõ coù luùc baïn khoâng coøn bieát mình thaät söï thích hay mong muoán ñieàu gì. Ñôn giaûn vì luùc ñoù, baïn khoâng coøn kieåm soaùt ñöôïc nhöõng nhu caàu thaät söï cuûa baûn thaân.
Phöông phaùp ñöa ra lôøi ñeà nghò moät caùch thuyeát phuïc vaø khaû thi khoâng phaûi laø vaán ñeà ñöôïc caùc baäc phuï huynh vaø nhaø tröôøng thaät söï quan taâm trong vieäc giaùo duïc con treû. Daàn daàn, khoâng coøn ai daùm noùi thaúng nhöõng ñieàu mình ao öôùc maø chæ nguï yù baèng nhöõng lôøi boùng gioù maø thoâi.
– Ron Hulnick
Taùc giaû cuoán “Financial Freedom in 8 Minutes a day”
(Töï do veà taøi chính trong taùm phuùt moät ngaøy)
Khi coøn nhoû, toâi khoâng thaáy phuï nöõ naøo daùm noùi leân nhöõng ñieàu hoï muoán, keå caû meï toâi. Suoát thôøi thô aáu cuûa mình, toâi chöa thaáy moät ai daùm laøm ñieàu ñoù caû. Vaø khi nhìn xung quanh, toâi cuõng chaúng thaáy maáy ngöôøi thaønh coâng.
– Tieán só Barbara De Angelis
Taùc giaû cuoán Real Moments
(Theo Jack Canfield & Mark Victor Hansen)
